Τα τελευταία χρόνια, μία από τις σημαντικότερες συνεισφορές της ψυχολογίας στον επιχειρηματικό κλάδο ήταν ότι προσδιόρισε τα βασικότερα γνωρίσματα αναγνωρισμένων ηγετών. Για να προσδιοριστούν τα χαρακτηριστικά τα οποία παρατηρούνται συχνότερα στους επιτυχημένους ηγέτες, χρησιμοποιήθηκαν ψυχολογικά τεστ. Η παρακάτω λίστα χαρακτηριστικών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αναπτυξιακούς σκοπούς και να βοηθήσει τους διευθυντές να οραματιστούν και να καλλιεργήσουν τις ηγετικές ικανότητές τους.
Ο ολοένα εντονότερος ρυθμός με τον οποίο επέρχονται οι αλλαγές στο επιχειρηματικό περιβάλλον είναι ένας σημαντικός παράγοντας για τη νέα αυτή εστίαση στις ηγετικές ικανότητες. Ενώ στο παρελθόν, αναμενόταν από τους διευθυντές να διατηρήσουν το status quo για να αναπτυχθεί η επιχείρησή τους, η «εισβολή» νέων δυνάμεων στην αγορά κατέστησε απαραίτητη μία διεύρυνση αυτής της στενής προσέγγισης.
Οι νέοι ηγέτες του αύριο είναι οραματιστές. Είναι και μαθητές και δάσκαλοι. Όχι μόνο προβλέπουν υποδειγματικές αλλαγές στην κοινωνία, αλλά και έχουν απόλυτη συναίσθηση της ηθικής και προσπαθούν σκληρά για την ακεραιότητα στους οργανισμούς τους.
Ο Raymond Cattell, ένας από τους πρωτοπόρους μελετητές της προσωπικότητας, ανέπτυξε μια θεωρία περί Ηγετικού Δυναμικού το 1954. Η θεωρία αυτή, η οποία βασίστηκε σε μια μελέτη για τη στρατιωτική ηγεσία, χρησιμοποιείται σήμερα για τον καθορισμό των γνωρισμάτων που διακρίνουν έναν ικανό ηγέτη.
Τα βασικά γνωρίσματα ενός ικανού ηγέτη περιλαμβάνουν τα εξής:
Συναισθηματική σταθερότητα.
Οι ικανοί ηγέτες πρέπει να υπομένουν το άγχος και την απογοήτευση. Γενικά, πρέπει να είναι ισορροπημένοι και ψυχολογικά ώριμοι σε τέτοιο βαθμό, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν οτιδήποτε προκύψει.
Κυριαρχία.
Οι ηγέτες είναι συχνά ανταγωνιστικοί και αποφασιστικοί και απολαμβάνουν τις προκλήσεις που τους φέρνουν αντιμέτωπους με εμπόδια τα οποία πρέπει να υπερβούν. Γενικά, είναι αυταρχικοί στον τρόπο σκέψης τους και τη συμπεριφορά τους προς τους άλλους.
Ενθουσιασμός.
Οι ηγέτες είναι συνήθως δραστήριοι, εκφραστικοί και δυναμικοί. Είναι συχνά πολύ αισιόδοξοι και δεκτικοί στις αλλαγές. Γενικά, βρίσκονται σε εγρήγορση, κινούνται με ταχύτητα και τείνουν να μην έχουν αναστολές.
Ευσυνειδησία.
Οι ηγέτες διακατέχονται συχνά από μια αίσθηση καθήκοντος και τείνουν να ‘ναι πολύ απαιτητικοί από τον εαυτό τους. Συνήθως, έχουν πολύ υψηλά πρότυπα και νιώθουν την εσωτερική ανάγκη να προσπαθήσουν όσο μπορούν. Επίσης, επιζητάνε την τάξη και την οργάνωση και τείνουν να ‘ναι πολύ αυτοπειθαρχημένοι.
Κοινωνική τόλμη.
Οι ηγέτες τείνουν να είναι αυθόρμητα ριψοκίνδυνοι. Είναι συχνά κοινωνικά θρασείς και αδιάφοροι. Παρ’ όλ’ αυτά, ανταποκρίνονται συνήθως στις ανάγκες των άλλων και τείνουν να αναπτύσσουν μεγάλες συναισθηματικές αντοχές.
Πειθαρχημένη σκέψη.
Οι ικανοί ηγέτες είναι πρακτικοί, λογικοί και «εστιασμένοι». Τείνουν να μην παρασύρονται σε συναισθηματικές δεσμεύσεις και δέχονται εύκολα την κριτική. Αντέχουν τις κακουχίες και γενικά, είναι πολύ ισορροπημένοι.
Αυτοεπιβεβαίωση.
Η αυτοπεποίθηση και η ευελιξία είναι κοινά χαρακτηριστικά των ηγετών. Οι ηγέτες σπάνια έχουν τύψεις και τείνουν να μη νοιάζονται καθόλου ή να νοιάζονται ελάχιστα για την αποδοχή των άλλων. Είναι σε γενικά πλαίσια σίγουροι για τον εαυτό τους, δεν έχουν ενοχές και δεν επηρεάζονται από προηγούμενα σφάλματα ή αποτυχίες τους.
Ορμητικότητα.
Οι ηγέτες είναι συγκρατημένοι και πολύ ακριβείς στις κοινωνικές συναναστροφές τους.
Σε γενικά πλαίσια, διαφυλάσσουν όσο το δυνατόν περισσότερο την αξιοπιστία και την υπόληψή τους και, συνεπώς, τείνουν να είναι κοινωνικά συνειδητοποιημένοι και συνετοί, προνοητικοί και επιδεικνύουν μεγάλη προσοχή κατά τη λήψη αποφάσεων ή τον καθορισμό συγκεκριμένων ενεργειών.
Πέρα από αυτά τα βασικά χαρακτηριστικά, οι ηγέτες του σήμερα πρέπει να αναπτύξουν ιδιότητες οι οποίες θα τους βοηθήσουν να παροτρύνουν τους άλλους και να τους οδηγήσουν προς νέες κατευθύνσεις. Οι ηγέτες του μέλλοντος πρέπει να είναι ικανοί να οραματιστούν το μέλλον και να πείσουν και τους υπόλοιπους ότι το όραμά τους αξίζει να επιδιωχθεί.
Για να συμβεί αυτό, πρέπει να αναπτύξουν τα εξής γνωρίσματα:
Ενεργητικότητα.
Τα παρατεταμένα ωράρια εργασίας και οι μετακινήσεις είναι συνήθως απαραίτητες προϋποθέσεις για τις ηγετικές θέσεις οι οποίες γίνονται ολοένα και πιο επιτακτικές όσο η εταιρεία σας αναπτύσσεται. Η ανάγκη για συνεχή εγρήγορση και εστίαση αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις με τις οποίες θα έρθετε αντιμέτωπος ως ηγέτης.
Διορατικότητα.
Σήμερα που οι αλλαγές επέρχονται ραγδαία και στην κυριολεξία κατακλυζόμαστε από πληροφορίες, δεν είμαστε σε θέση να “γνωρίζουμε” τα πάντα. Για να το θέσουμε διαφορετικά, η σκέψη και η λογική θα αποδειχθούν άκαρπες σε πολλές περιπτώσεις. Για την ακρίβεια, όλο και περισσότεροι ηγέτες μαθαίνουν την αξία του να χρησιμοποιούν τη διαίσθησή τους και να εμπιστεύονται τις ικανότητές τους όταν λαμβάνουν αποφάσεις.
Ωριμότητα.
Ένας καλός ηγέτης πρέπει να παραβλέπει την προσωπική του εξουσία και αναγνώριση και να εστιάζει στην ανάπτυξη των υπαλλήλων του. Με άλλα λόγια, θα χαρακτηριστείτε ως ώριμοι εάν μπορείτε να αναγνωρίσετε ότι θα είσαστε σε θέση να επιτύχετε περισσότερα υποστηρίζοντας τους άλλους και όχι εξουσιάζοντάς τους.
Ομαδικό πνεύμα.
Οι επιχειρηματικοί ηγέτες του σήμερα δίνουν μεγάλη έμφαση στην ομαδική εργασία. Αντί να προωθούν μια σχέση ενήλικου / παιδιού με τους υπαλλήλους τους, οι ηγέτες αναπτύσσουν μια σχέση ενήλικος – προς – ενήλικο η οποία και ευνοεί τη συνεκτικότητα της ομάδας.
Ενσυναίσθηση.
Η ικανότητα να “κατανοείς τη θέση του άλλου” είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό των σύγχρονων ηγετών. Εάν δεν δείχνετε ενσυναίσθηση, δεν θα σας θεωρούν έμπιστο. Και αν οι υπάλληλοί σας δεν σάς εμπιστεύονται, δεν θα παροτρυνθούν ποτέ να αποδώσουν όσο μπορούν.
Χάρισμα
Συχνά, θεωρούμε ότι οι ηγέτες είναι μοναδικές προσωπικότητες. Το χάρισμα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στο να διαμορφωθεί αυτή η αντίληψη. Οι χαρισματικοί ηγέτες εμπνέουν έντονα συναισθήματα στους υπαλλήλους τους οριοθετώντας ένα όραμα το οποίο τους ενώνει και τους αιχμαλωτίζει. Μέσω αυτού του οράματος, οι ηγέτες παροτρύνουν τους υπαλλήλους τους να επιδιώξουν μελλοντικούς στόχους συνδέοντας το στόχο με ουσιαστικές επιβραβεύσεις και ατομικές αξίες.
Σε γενικές γραμμές, οι ηγέτες είναι ξεχωριστοί χαρακτήρες από πολλές απόψεις. Τα επιμέρους χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο ποιος θα αποδειχθεί ικανός να επικρατήσει των υπολοίπων. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι οι άνθρωποι μαθαίνουν και αλλάζουν συνεχώς.
Οι ηγέτες σπάνια (εάν όχι ποτέ δεν) γεννιούνται. Η τύχη και η επιμονή είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες για την εξέλιξη οποιουδήποτε ηγέτη.
Έτσι, εάν ο στόχος σας είναι να γίνετε ηγέτης, καλλιεργήστε εκείνα τα χαρακτηριστικά σας που πιστεύετε ότι είναι ασυνήθιστα.
Για παράδειγμα, εάν έχετε όλα τα βασικά γνωρίσματα ενός ηγέτη, αλλά δεν θεωρείτε τον εαυτό σας επικοινωνιακό, κάντε μαθήματα ή μελετήστε βιβλία για την συναισθηματική κατανόηση, την ενσυναίσθηση. Εάν πάλι η επικοινωνία με τους άλλους είναι ένα έμφυτο χάρισμά σας, αλλά δυσκολεύσετε να λαμβάνετε λογικές αποφάσεις, μάθετε για την πειθαρχία και πώς να αναπτύξετε μεγαλύτερες ψυχολογικές αντοχές.
Απλά να θυμάστε: μπορούμε να κάνουμε και να γίνουμε οτιδήποτε θελήσουμε